W Falun (Szwecja) powstaje EcoDataCenter – centrum danych, wykorzystujące wielkogabarytowe elementy drewniane, wykonane i dostarczone przez Stora Enso. Jak podkreśla firma, będzie to pierwszy tego typu obiekt na świecie, będący zarazem alternatywą dla tradycyjnych konstrukcji betonowo-stalowych. Przykład budynku w Falun pokazuje też, że infrastruktura tego rodzaju może powstawać z uwzględnieniem niższego śladu węglowego i bazować na materiałach odnawialnych. Inwestycja realizowana jest przez ByggPartner – głównego wykonawcę, a zarazem firmę specjalizującą się w konstrukcjach z drewna.
Centra danych – fundament współczesnego życia
Jak podkreśla Stora Enso, współczesne życie w dużej mierze opiera się na danych – od przesyłania treści po rozwój sztucznej inteligencji. Każde z tych działań wymaga infrastruktury bazującej na centrach danych. Obiekty tego typu zużywają ogromne ilości energii i zwykle powstają z udziałem materiałów wysokoemisyjnych. Firmy technologiczne, poszukując rozwiązań odpornych na zmiany klimatu, coraz częściej kierują swoją uwagę w kierunku konstrukcji opartych na surowcach odnawialnych.
W Szwecji od kilku lat realizowany jest projekt, który propaguje tego typu podejście. EcoDataCenter to centrum danych, które jako pierwsze na świecie w dużej mierze jest budowane z wielkogabarytowych elementów drewnianych. Zastosowano tu konstrukcje z drewna klejonego krzyżowo (CLT) wyprodukowanego przez Stora Enso, co – zdaniem partnerów projektu (w tym głównego wykonawcy – firmy ByggPartner) – wyznacza skalowalny model dla nowej generacji infrastruktury cyfrowej.
Globalny popyt na dane a potrzeba dekarbonizacji
Dane International Energy Agency wskazują, że od 2010 roku globalny ruch internetowy wzrósł 25-krotnie. Zapotrzebowanie na moc obliczeniową i nową infrastrukturę cyfrową zwiększa też rozwój sztucznej inteligencji. Tradycyjnie centra danych budowano dotychczas stosując konstrukcje stalowo-betonowe, uznawane za bezpieczne i trwałe. Materiały te wiążą się jednak z bardzo wysokim śladem węglowym.
W Falun – szwedzkim mieście o z długoletniej tradycji przemysłowej, znanym z aktywnego wykorzystania energii odnawialnej – realizowany jest projekt, który ma na celu odejście od ww. modelu. Ośrodek EcoDataCenter powstał w 2014 roku, a w 2019 r. otwarto tu pierwsze na świecie, duże centrum danych oparte na konstrukcji drewnianej, zasilanej energią odnawialną. Obecnie ta część kampusu jest rozbudowywana.
Co wyróżnia konstrukcje drewniane?
Jak wskazuje Stora Enso, drewno konstrukcyjne typu CLT zyskuje na znaczeniu jako alternatywa dla materiałów nieodnawialnych. Łączy bowiem wysoką wytrzymałość z niższą wagą, co ułatwia montaż i transport. Zaawansowany poziom prefabrykacji elementów CLT przyspiesza proces budowy w porównaniu z tradycyjnymi technikami.
Największe korzyści - zdaniem firmy - dotyczą jednak poziomu emisji. Stora Enso wskazuje, że produkcja cementu odpowiada za ok. 8% globalnych emisji CO₂, a stali – za ok. 7% (dane World Economic Forum). Wybór drewna – jak podkreśla firma – pozwala znacząco obniżyć emisje „wbudowane” w surowiec. Co więcej, drewno magazynuje węgiel przez cały okres użytkowania budynku.
W centrach danych elastyczność konstrukcyjna elementów drewnianych przynosi też korzyści eksploatacyjne - pozwala na łatwiejsze prowadzenie nowych przewodów i instalacji. „Owa elastyczność to ogromna przewaga – mówi John Wernvik, Chief External Relations & Sustainability Officer w EcoDataCenter. – Jeśli konieczne jest poprowadzenie nowych rur czy kabli, drewno można po prostu przeciąć. A jeśli weźmiemy pod uwagę fakt, że magazynuje ono węgiel, nasze budynki mogą osiągnąć neutralność w całym cyklu życia – nawet z zainstalowanym sprzętem. To naprawdę imponujące”.
Droga EcoDataCenter do proekologiczności
Kierownictwo EcoDataCenter od początku przyjęło za cel stworzenie możliwie najbardziej zrównoważonego centrum danych. W miarę rozwoju projektu zwiększano tu udział elementów drewnianych - konstrukcja nośna nowych budynków składa się w około 95% z CLT.
John Wernvik wspomina: „Największym wyzwaniem było pozyskanie klientów. Branża centrów danych opiera się na globalnych standardach, zwłaszcza w zakresie bezpieczeństwa. Kwestie ochrony przeciwpożarowej były na początku kluczowe. Z czasem pokazaliśmy, że to działa. Zresztą obecnie zarówno Microsoft jak i Meta zapowiadają budowę centrów danych z wykorzystaniem elementów konstrukcyjnych wykonanych z drewna. Poziom akceptacji tego typu rozwiązań zmienił się więc radykalnie”.
Alexey Vorobyev, Technical Sales Manager w Stora Enso, uzupełnia: „Kierownictwo EcoDataCenter było bardzo wizjonerskie w kwestii konstrukcji drewnianych i zachowania w nich bezpieczeństwa pożarowego. Każdy nowy budynek umożliwiał dalsze udoskonalanie tego typu zabezpieczeń”.
Wieloletnia współpraca i ciągłe udoskonalenia
Od 2017 roku EcoDataCenter współpracuje z ByggPartner, Limträteknik i Stora Enso przy rozbudowie kampusu w Falun. Budowa obiektów według tego samego modelu konstrukcyjnego, stale ulepszanych, umożliwia efektywne wdrażanie kolejnych udoskonaleń. „Jesteśmy zgranym zespołem – mówi John Wernvik. – Każdy nowy budynek bazuje w 80% na tym samym rozwiązaniu, na pozostałe 20% składają się udoskonalenia”.
Ze względu na ograniczoną przestrzeń na placu budowy projekt wymaga precyzyjnie zaplanowanych dostaw na czas. W podobny sposób przebiega budowa EcoDataCenter 2 w Borlänge, realizowana przez te same zespoły.
Kierownictwo EcoDataCenter podkreśla także lokalny wymiar projektu. Nadmiarowe ciepło z serwerowni wykorzystywane jest w lokalnym systemie energetycznym, a współpraca z miejskim przedsiębiorstwem energetycznym wzmacnia sieć i wspiera rozwój regionu. To element szerszego modelu, w którym obiekty tego typu mają być powiązane z lokalnymi społecznościami pod względem infrastruktury i energii.
Zmiany w branży centrów danych
Omawiane powyżej zmiany nie zachodzą wyłącznie w Szwecji. W 2024 roku Microsoft ogłosił pierwsze w historii centra danych oparte na konstrukcji hybrydowej z elementów drewnianych. Stora Enso wskazuje, że był to sygnał dla szerszej zmiany w całym sektorze — globalni operatorzy centrów danych zaczynają brać pod uwagę nie tylko emisje operacyjne, ale także emisje „wbudowane” w surowce konstrukcyjne.
Infrastruktura cyfrowa a zmiany klimatyczne
Zdaniem Stora Enso w obliczu rosnącej presji klimatycznej projektowanie centrów danych będzie musiało uwzględniać zarówno ślad węglowy, jak i odporność na czynniki środowiskowe. Konstrukcje z udziałem elementów drewnianych mają ułatwić tworzenie zintegrowanych obiektów, odpowiadających na potrzeby energetyczne i infrastrukturalne lokalnych społeczności.
Centrum danych w Falun pokazuje, że nowoczesna infrastruktura cyfrowa może powstawać przy użyciu materiałów odnawialnych, zachowując jednocześnie wymogi bezpieczeństwa i skalowalności. Partnerzy projektu podkreślają, że drewno konstrukcyjne pozwala znacząco ograniczyć ślad węglowy budynku i przyspiesza proces budowy, a jednocześnie umożliwia realizację innowacyjnych koncepcji architektonicznych.
John Wernvik dodaje: „W przyszłości wiele będzie zależało od tego, jak centra danych zostaną zintegrowane w ramach lokalnych społeczności - szczególnie w kontekście wykorzystania generowanej przez nie energii i wdrażania modeli cyrkularnych”.
Projekt w Falun - pierwszy tego typu na świecie - pokazuje, że infrastruktura centrum danych może opierać się na rozwiązaniach niskoemisyjnych. Zdaniem Stora Enso pytanie nie brzmi już: „czy drewno będzie wykorzystywane w budowie centrów danych”, ale „jak szybko branża przyjmie ten kierunek”.
Na podstawie informacji Poligraficznej Agencji Informacyjnej pai.info.pl
