„Anio­ły” Vir­gi­ni­ju­sa Sta­nči­ka­sa w Mu­zeum Pi­śmien­nic­twa i Dru­kar­stwaPoprzedni artykuł 

Za­pra­sza­my ser­decz­nie na ko­lej­ne wy­da­rze­nie w Mi­ni Ga­le­rii Mu­zeum Pi­śmien­nic­twa i Dru­kar­stwa w Grębo­ci­nie, wy­sta­wę rze­źb i ma­lar­stwa ar­ty­sty z Li­twy Vir­gi­ni­ju­sa Sta­nči­ka­sa za­ty­tu­ło­wa­ną „Anio­ły”.

Vir­gi­ni­jus Sta­nči­kas uro­dził się w 1961 r. w ma­łym li­tew­skim mia­stecz­ku, które za­cho­wa­ło du­żą część swo­jej hi­sto­rii – Vie­vy. Ry­sun­kiem i sztu­ką za­in­te­re­so­wał się już w szko­le, uczęsz­czał na różne za­jęcia po­zasz­kol­ne. Po uko­ńcze­niu szko­ły wstąpił na Wy­dział Ar­chi­tek­tu­ry Wi­le­ńskie­go Tech­ni­kum Bu­dow­la­ne­go. Stu­dia nie tr­wa­ły dłu­go – zo­stał zmu­szo­ny do wstąpie­nia w sze­re­gi ar­mii ra­dziec­kiej. W 1982 r. V. Sta­nči­kas kon­ty­nu­ował na­ukę w Tech­ni­kum Sz­tuk Sto­so­wa­nych w Kow­nie. W 1986 ro­ku uko­ńczył stu­dia ze spe­cja­li­za­cją sny­cer­ską. Rok później do­łączył, a w 1992 r. już na nie­pod­le­głej Li­twie, uko­ńczył Aka­de­mię Sz­tuk Pi­ęk­nych w Wil­nie, uzy­skał spe­cja­li­za­cję pe­da­go­ga sztu­ki. Od 1997 i do chwi­li obec­nej Vir­gi­ni­jus pra­cu­je ja­ko kon­ser­wa­tor w Mu­zeum Hi­sto­rycz­nym w Tro­kach, uzy­skał naj­wy­ższą ka­te­go­rię kwa­li­fi­ka­cji ar­ty­stycz­nej re­no­wa­cji me­bli.

Ma­lar­stwo za­wsze by­ło hob­by Vir­gi­ni­ju­sa w wol­nym cza­sie. Na­wia­sem mówi­ąc, po­dob­nie jak spor­ty na orien­ta­cję. To swo­ista kry­jów­ka przed ży­ciem, uciecz­ka od opre­syj­nej rze­czy­wi­sto­ści czy stre­sów ży­cia, oka­zja do eks­pre­syj­ne­go „fi­lo­zo­fo­wa­nia”, szu­ka­nia wy­tchnie­nia po ci­ężkim dniu pra­cy. Jed­na, dru­ga, trze­cia pra­ca, od­wa­ga, a mo­że na­wet fru­stra­cja, że­by wy­pro­wa­dzić obra­zy z warsz­ta­tu, za­pre­zen­to­wać je oczom i zmy­słom es­te­tycz­nym pu­blicz­no­ści, prze­ro­dzi­ły się w ostro­żną próbę udzia­łu w wy­sta­wach. Wy­sta­wy i wer­ni­sa­że za­pew­ni­ły au­to­ro­wi no­we spo­tka­nia i zna­jo­mo­ści, a cha­rak­te­ry­stycz­ny styl ma­lar­ski, od­twa­rza­jący sty­li­sty­kę daw­nych mi­strzów, na­wi­ązu­jący do daw­nych mi­strzów ma­lar­stwa sa­kral­ne­go, szyb­ko stał się roz­po­zna­wal­nym sty­lem ma­lar­skim V. Sta­nči­ka.

Vir­gi­nius często dzia­łał na de­skach, wy­ko­rzy­stu­jąc sta­ro­żyt­ne re­cep­tu­ry, tech­no­lo­gie i tech­ni­ki. War­to wspo­mnieć, że kie­dy do­trze­cie do Ba­zy­li­ki w Tro­kach, w ołta­rzu głów­nym zo­ba­czy­cie słyn­ny cu­dow­ny obraz Mat­ki Bo­żej, który w XVIII wie­ku na­krył słyn­ny wi­le­ński złot­nik Jo­nas Fry­drich Šem­niks. Srebr­na ozdo­ba po­wsta­ła na po­cząt­ku XVII w. zdo­bi ko­ro­na­mi gło­wy Ma­rii i Dzie­ci­ąt­ka. Sam obraz na­ma­lo­wa­ny jest na obi­tej płót­nem de­sce li­po­wej, a w le­gen­dzie o je­go po­wsta­niu sły­chać echo nie­zna­ne­go dziś wy­da­rze­nia hi­sto­rycz­ne­go, które mo­gło stać się ta­kże in­spi­ra­cją dla twór­czo­ści V.Sta­nči­ka, sku­pie­nia je­go my­śli tech­no­lo­gicz­nej, roz­wi­ązań i wy­bo­rów ar­ty­stycz­nych. Au­tor stwo­rzył por­tre­ty i wi­ze­run­ki świ­ętych. Praw­do­po­dob­nie naj­słyn­niej­szych ko­chan­ków i ma­łżon­ków li­tew­sko­-pol­skiej pa­ry pa­ństwo­wej, Zyg­mun­ta Au­gu­sta i Bar­ba­ry ​​Ra­dzi­wi­łłów­ny, być mo­że naj­bar­dziej wy­jąt­ko­we dzie­ło, wy­ma­ga­jące du­żej po­my­sło­wo­ści i kunsz­tu twór­cze­go, pre­zen­to­wa­ne jest zwie­dza­jącym w opar­ciu o ory­gi­nal­ne obra­zy z XVII wie­ku na Wy­sta­wie Sz­tu­ki Sa­kral­nej w Ka­pli­cy Klasz­tor­nej Do­mi­ni­ka­nów w Mu­zeum Hi­sto­rycz­nym w Tro­kach. Obraz najświ­ęt­sze­go pa­tro­na Li­twy, Ka­zi­mie­rza, wy­ko­na­ny jest ze sre­brze­nia. Kil­ka dzieł au­to­ra wi­ąże się z jed­nym z naj­słyn­niej­szych ro­dów pa­ństwa pol­sko­-li­tew­skie­go – Tysz­kie­wi­cza­mi. W Czer­wo­nym Dwo­rze znaj­du­je się ko­pia słyn­ne­go obra­zu „Ste­fan Ba­to­ry pod Psko­we­m” (1872) Ja­na Ma­tej­ki (1838–1893), słyn­ne­go mi­strza ma­lar­stwa hi­sto­rycz­ne­go i scen ba­ta­li­stycz­nych, na­ma­lo­wa­ne­go przez V. Sta­nči­ka. Obraz ten za­ku­pił i prze­cho­wy­wał w ma­jąt­ku w Czer­wo­nym Dwo­rze hra­bia Be­ne­dykt Hen­ryk Tysz­kie­wicz (1852–1935), obec­nie ory­gi­nał obra­zu znaj­du­je się w mu­zeum Zam­ku Królew­skie­go w War­sza­wie. W 2016 ro­ku V. Sta­nči­kas odre­stau­ro­wał neo­go­tyc­ki ołtarz i pła­sko­rze­źbę „Ostat­nia wie­cze­rza” przy uli­cy Vo­kė w Tro­kach w ko­ście­le Na­jświ­ęt­szej Ma­rii Pan­ny, w ka­pli­cy­-mau­zo­leum ksi­ążąt Tysz­kie­wiczów. Częsta obec­no­ść w sa­kral­nym śro­do­wi­sku by­ła in­spi­ru­jąca, a dło­nie do­ty­ka­jące ar­te­fak­tów mi­nio­nych po­ko­leń zda­wa­ły się za­da­wać so­bie py­ta­nie: two­rzyć, two­rzyć, two­rzyć…

W twór­czo­ści V. Sta­nči­ka skrzy­dła są do­ść po­wszech­nym atry­bu­tem – ozdo­bio­ne są ni­mi wy­trwa­łe go­tyc­kie ko­bie­ty, my­śli­wi o dow­cip­nych, by­strych oczach lub in­ne per­so­ni­fi­ka­cje snów, których skrzy­dła są sym­bo­lem sze­ro­kie­go wi­dze­nia, ochro­ny sił wy­ższych, mo­żli­wo­ść wol­no­ści. To świa­dec­two, że mo­żna la­tać i prze­ży­wać przy­go­dę, aby osi­ągnąć cel, o który trze­ba wal­czyć. W Pi­śmie Świ­ętym znaj­du­ją się wy­ra­źne od­nie­sie­nia do anio­łów. Niek­tóre z nich są bez­po­śred­nie i ja­sne, je­śli cho­dzi o mo­ment, w którym Bóg mówi Mo­jże­szo­wi, że wy­śle ​​przed nim anio­ła, który będzie go chro­nił i po­ma­gał we­jść na miej­sce, które przy­go­to­wał sam Bóg. Rów­nież oso­by świec­kie nie­ustan­nie „wo­ła­ją” o opie­kę anio­ła – w ro­ku 2022, w li­sto­pa­dzie, u podnóża Zam­ku na Wy­spie w Tro­kach mo­żna by­ło obej­rzeć wy­sta­wę „Anio­ły” au­tor­stwa uta­len­to­wa­nych ukra­ińskich dzie­ci, uczest­ni­ków mi­ędzy­na­ro­do­we­go fo­rum „Zło­ta Sz­ta­lu­ga”, które włączy­ły się do wal­ki w pro­jek­cie „Sz­ta­fe­ta Po­ko­ju”. To pro­jekt ar­ty­stycz­ny, który stał się sym­bo­lem ukra­ińskiej wal­ki, do­bra, zwy­ci­ęstwa i świa­tła, które dzi­ęki Tro­kom za­mie­ni­ło się w podróż przez Li­twę, a w 2023 ro­ku, na Bo­że Na­ro­dze­nie Pierw­sza Da­ma Li­twy Dia­na Nau­sėdie­nė wraz z ro­dzi­na­mi wie­lo­dziet­ny­mi stwo­rzy­ła de­ko­ra­cje na po­trze­by
świ­ątecz­nej pro­mo­cji „Skrzy­dła Anio­ła”.

Anio­ły ja­ko bo­ha­te­ro­wie dzieł, po­ja­wi­ły się ta­kże w twór­czo­ści V. Sta­nči­ka­sa, pod­czas przy­go­to­wań cy­klu wy­staw z oka­zji 700. uro­dzin Wil­na w 2023 ro­ku. Pra­ce ma­lo­wa­ne są na bar­dzo spe­cy­ficz­nym podło­żu – są to bo­ki kon­fe­sjo­na­łów ko­ściel­nych. Pod­czas re­no­wa­cji kon­fe­sjo­na­łów zde­cy­do­wa­no się na wy­mia­nę ich znisz­czo­nych bo­ków na no­we de­ski. Tak zro­dził się wspa­nia­ły po­my­sł, aby tchnąć no­we ży­cie w ory­gi­nal­ne, au­ten­tycz­ne części: po po­łącze­niu bo­ków na­ma­lo­wa­no na nich anio­łki. Tym sa­mym część wy­po­sa­że­nia sa­kral­ne­go, będąca świad­kiem nie­zli­czo­nych spo­wie­dzi, wni­kli­wo­ści, ludz­kich mo­dlitw i skru­chy za wy­rządzo­ne zło, sta­ła się pod­sta­wą no­wego pro­jek­tu twór­cze­go. Na wy­stawie wi­dzi­my in­spi­ra­cje głębo­kiej wia­ry i ab­so­lut­nie no­wa­tor­skie wdro­że­nie, zwi­ązek prze­szło­ści z te­ra­źniej­szo­ścią, za­an­ga­żo­wa­nie w przy­szło­ść, wal­kę ciem­no­ści z roz­prze­strze­nia­jącym się pro­mie­niem, cie­niem ze świa­tłem. Do­bro jest za­cho­wa­ne w na­szych ser­cach.

W tym trud­nym cza­sie wszy­scy bar­dziej niż kie­dy­kol­wiek szu­ka­my skrzy­deł do­bro­ci: niech chro­nią Ży­cie, Praw­dę, Po­kój, Po­kój Du­cha, Współczu­cie, Po­świ­ęce­nie, Mi­ło­ść, Zdro­wie, Ra­do­ść, Wdzi­ęcz­no­ść i Na­dzie­ję.

tekst o ar­ty­ście: Alvy­ga Zme­je­vskie­nė, dy­rek­tor Mu­zeum Hi­sto­rycz­ne­go w Tro­kach i Ri­mas Su­pra­na­vi­čius, kie­row­nik dzia­łu ksi­ęgo­wo­ści zbio­rów, di­gi­ta­li­za­cji i re­stau­ra­cji.

Na pod­sta­wie in­for­ma­cji or­ga­ni­za­to­ra

 Pro­duk­cja: We­bFa­bri­ka 1999–2025 | Kon­takt | Re­gu­la­min | Po­li­ty­ka Pry­wat­no­ści