Istotnym elementem postępowania z odpadami jest ich przetwarzanie. Procesy przetwarzania powinny odbywać się w miejscu powstania odpadów. Jeśli to niemożliwe, to należy je przekazywać do najbliższych miejsc przetwarzania.
Przetwarzanie to procesy odzysku lub unieszkodliwiania, które można podzielić na:
- wszystkie procesy prowadzące do użytecznego zastosowania odpadów, zastępując nimi inne materiały,
- wszystkie procesy niebędące odzyskiem, nawet jeśli ubocznie dochodzi do odzysku substancji lub energii.
Przykłady procesów odzysku
Procesy odzysku są sklasyfikowane i wymienione w załączniku nr 1 do ustawy z 14 grudnia 2012 r. o odpadach, oznaczone jako procesy od R1 do R13.
Przykładami procesów odzysku są:
- wykorzystanie odpadów jako paliwa,
- wykorzystanie substancji organicznych (np. w biogazowniach),
- powtórna rafinacja olejów,
- odzyskiwanie składników z katalizatorów,
- regeneracja kwasów lub zasad,
- obróbka powierzchni ziemi przynosząca korzyści dla rolnictwa lub poprawiająca stan środowiska.
Przykłady procesów unieszkodliwiania
Z kolei procesami unieszkodliwiania mogą być między innymi:
- umieszczanie na składowiskach, w gruncie lub na powierzchni ziemi,
- biodegradacja, czyli przetwarzanie w glebie i w ziemi,
- wpompowywanie do odwiertów lub naturalnych komór, czyli głębokie zatłaczanie,
- odprowadzanie do mórz i oceanów,
- trwałe składowanie w kopalniach, np. w pojemnikach.
Procesy unieszkodliwiania są sklasyfikowane i oznaczane jako procesy od D1 do D15. Można je znaleźć w załączniku nr 2 do ustawy o odpadach.
Hierarchia postępowania z odpadami
Postępowanie z odpadami musi się odbywać według określonej hierarchii.
- Zapobieganie powstawaniu odpadów, co oznacza zastosowanie takich środków, aby zmniejszyć ich ilość. Może to obejmować wydłużenie żywotności, przydatności do użytku, ponowne wykorzystanie, zmniejszenie zawartości substancji szkodliwych itp.
- Przygotowanie do ponownego użycia, co oznacza sprawdzenie, czyszczenie lub naprawę całości lub części produktów w taki sposób, aby mogły być ponownie wykorzystane.
- Recykling, czyli odzysk, co polega na ponownym przetwarzaniu odpadów na produkty, materiały lub substancje. Ponowne przetwarzanie materiału organicznego to recykling organiczny, polegający na obróbce tlenowej, w tym kompostowaniu, lub obróbce beztlenowej odpadów ulegających rozkładowi biologicznemu.
- Inne procesy odzysku, czyli jakiekolwiek procesy prowadzące do użytecznego zastosowania odpadów przez zastąpienie nimi innych materiałów. Mogą to być także procesy przygotowujące odpady do pełnienia określonych funkcji w danym zakładzie lub ogólnie w gospodarce.
- Unieszkodliwianie, czyli procesy które nie są odzyskiem. To ostatni w hierarchii sposób postępowania z odpadami, gdy nie ma możliwości innego postępowania.
Konsekwencje naruszenia zasad
Naruszenie zasady bliskości w pewnych warunkach jest wykroczeniem zagrożonym karą aresztu albo grzywny. Z kolei naruszenie zasady hierarchii może skutkować wydaniem przez wojewódzkiego inspektora ochrony środowiska decyzji o wstrzymaniu działalności posiadacza odpadów. Dotyczy to sytuacji, gdy nie zostaną wysegregowane odpady nadające się do odzysku spośród odpadów przeznaczonych do unieszkodliwiania.
Podsumowanie
Postępowanie z odpadami zgodnie z zasadą bliskości i hierarchii jest ważne dla ochrony środowiska. Priorytetem jest minimalizacja ilości odpadów poprzez zapobieganie ich powstawaniu lub przetwarzanie w sposób umożliwiający ponowne użycie.
Na podstawie informacji Kancelarii Prawnej Hałas i Wspólnicy
